دیتاسنتر (Data Center) یا مرکز داده مکانی فیزیکی یا مجازی است که برای ذخیره، مدیریت، پردازش و توزیع داده‌ها طراحی شده است. این مراکز معمولا شامل تعداد زیادی سرور، تجهیزات شبکه، سیستم‌های تهویه، پشتیبان برق و زیرساخت های امنیتی هستند تا اطلاعات سازمان‌ها و سرویس‌های اینترنتی را به صورت ایمن و پایدار در دسترس نگه دارند.
در واقع، هر بار که از یک اپلیکیشن، وب سایت یا سرویس ابری استفاده می‌کنید، اطلاعات شما در یکی از همین دیتاسنترها ذخیره و پردازش می‌شود.
اهمیت دیتاسنتر در دنیای دیجیتال
با رشد سریع فناوری و تحول دیجیتال، دیتاسنترها به قلب تپنده دنیای فناوری اطلاعات (IT) تبدیل شده‌اند. تمام سرویس های ابری، بانک‌های اطلاعاتی، شبکه‌های اجتماعی، سامانه‌های مالی و حتی بازی‌های آنلاین، برای فعالیت پایدار خود به مراکز داده وابسته‌اند.
شرکت‌هایی مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت و اپل میلیاردها دلار برای توسعه دیتاسنترهای پیشرفته سرمایه گذاری کرده‌اند تا بتوانند داده‌های کاربران سراسر جهان را با بالاترین سطح امنیت و دسترسی مدیریت کنند.
اجزای تشکیل دهنده یک دیتاسنتر
یک مرکز داده از چند بخش اساسی تشکیل شده است:
- سرورها (Servers)
وظیفه پردازش و ذخیره داده‌ها را بر عهده دارند و قلب اصلی دیتاسنتر محسوب می‌شوند.
- تجهیزات شبکه (Networking)
سوییچ‌ها، روترها و فایروال‌ها که ارتباط بین سرورها و اینترنت را برقرار می‌کنند.
- منبع تغذیه و UPS
برای جلوگیری از قطع سرویس در هنگام قطعی برق از سیستم‌های UPS و ژنراتورهای پشتیبان استفاده می‌شود.
- سیستم خنک کننده (Cooling)
سرورها گرمای زیادی تولید می‌کنند، بنابراین خنک‌سازی آن‌ها برای پایداری سیستم ضروری است.
- سیستم های امنیتی
شامل دوربین‌های مداربسته، کارت‌های دسترسی و فایروال‌های نرم‌افزاری برای جلوگیری از نفوذ و سرقت داده.
انواع دیتاسنتر
دیتاسنترها بر اساس نحوه مدیریت، مالکیت و هدف استفاده به چند نوع تقسیم می‌شوند:
- دیتاسنتر سازمانی (Enterprise Data Center)
در مالکیت و مدیریت یک شرکت است و فقط برای نیازهای داخلی همان سازمان استفاده می‌شود.
- دیتاسنتر ابری (Cloud Data Center)
در اختیار ارائه‌دهندگان خدمات ابری مانند AWS، Azure یا VirakCloud است و منابع را به صورت اشتراکی در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
- دیتاسنتر ماژولار (Modular Data Center)
به صورت ماژول‌های قابل حمل طراحی می‌شود و می‌توان آن را به راحتی جابه‌جا یا گسترش داد.
- دیتاسنتر کلوکیشن (Colocation)
در این مدل، شرکت‌ها سرورهای خود را در محیط دیتاسنتر شرکت دیگری قرار می‌دهند و از امکانات آن (برق، خنک‌کننده، امنیت و اینترنت پایدار) استفاده می‌کنند.
- دیتاسنتر لبه (Edge Data Center)
نزدیک به کاربران نهایی قرار دارد تا تاخیر شبکه (Latency) کاهش یابد، مناسب برای اینترنت اشیاء (IOT) و سرویس‌های آنی.
کاربردهای دیتاسنتر
- ذخیره سازی داده‌های سازمانی و کاربران
- پشتیبانی از سرویس های ابری مانند laaS، SaaS و PaaS
- پایگاه داده برای وب سایت‌ها و اپلیکیشن ها
- پشتیبان گیری (Backup) و بازیابی اطلاعات (Disaster Recovery)
- تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data)
- ارائه سرویس‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
مزایای استفاده از دیتاسنترهای مدرن
- دسترسی پذیری بالا (High Availability)
- امنیت فیزیکی و سایبری قوی
- مقیاس‌پذیری آسان (Scalability)
- هزینه کمتر نسبت به نگهداری سرورهای داخلی
- پایداری و تداوم کسب و کار
تفاوت دیتاسنتر فیزیکی و دیتاسنتر ابری
| ویژگی | دیتاسنتر فیزیکی | دیتاسنتر ابری |
| مالکیت | در اختیار سازمان | متعلق به ارائه‌دهنده سرویس ابری |
| هزینه اولیه | زیاد | پایین |
| انعطاف پذیری | محدود | بسیار بالا |
| مقیاس پذیری | زمان بر | فوری |
| نگهداری | توسط تیم داخلی | توسط ارائه‌دهنده |
امنیت در مراکز داده
امنیت در دیتاسنترها در دو سطح بررسی می‌شود:
- امنیت فیزیکی: کنترل دسترسی، نظارت تصویری، سنسورهای حرکتی
- امنیت شبکه و داده: رمزنگاری، فایروال، آنتی ویروس، سیستم تشخیص نفوذ (IDS/IPS)
شرکت‌هایی مانند ویراک کلود با رعایت استانداردهای بین‌المللی، امنیت داده‌های مشتریان خود را در بالاترین سطح تضمین می‌کنند.
دیتاسنتر یا مرکز داده، ستون فقرات دنیای دیجیتال امروزی است. از ذخیره سازی داده‌های کاربران گرفته تا اجرای سرویس های ابری، همگی به این مراکز قدرتمند وابسته‌اند. انتخاب یک دیتاسنتر ایمن، پایدار و مقیاس‌پذیر، می‌تواند تضمین‌کننده تداوم کسب و کار و رشد دیجیتال شما باشد.
